DROMEND OP WINTERNACHTEN 2023

‘Die Afrikanen denken niet aan ons.’, ze roept het op de haar typische provocerende wijze uit, de – zeg maar – Toni Morrison van de Nederlandse Letteren, en ik kan het niet laten om te mompelen:’Wie is ‘ons’?’. Ook sneert ze dat ze in slaap gevallen was… – Van ieder ander zou het niet geaccepteerd worden want hoedanook: het is een sneer na een prettig gesprek tussen drie Afrikanen: Rachida Lamrabet, Chika Unigwe en Booker-prijs-winnaar David Diop.

La Roemer. Je kan haar haten en je kan van haar houden maar eerlijk is eerlijk: ze beheerst de kunst van het provoceren en uitdagen als geen ander. Soms met grote gevolgen – vooral voor zichzelf.
In een intiem gesprek met Maria Vlaar, eerder die middag, lichtte ze zelf met grote precisie toe hoe zij het hele gedoe rondom haar prijsuitreiking ervoer én verhelderde ze wat de uitspraken die ze nooit had gezegd. En ik geloof haar want eerlijk is eerlijk: eerlijker dan Roemer vind je ze niet snel. Een nietsontziende, soms niet geheel tactische eerlijkheid. Veelal in HOOFDLETTERS opgeschreven en uitgesproken… Dat doet mijn moeder ook altijd (vanwege verziendheid) en die is net zo eerlijk.
En: het zou niet de eerste keer zijn dat grote schrijvers verkeerd geciteerd worden.
En zelfs al zou Astrid Roemer gezegd hebben wat gezegd werd: is het dan acceptabel dat eerdere winnaars die geassocieerd werden met pedofilie, racisme en andere didacturen niet in opspraak kwamen? Laat staan dat ze hun receptie werd ontzegd…

Later die avond schuif ik mijn angst haar te grieven opzij en voorzichtig vraag ik haar of ze echt in slaap gevallen was of dat ze aan het performen was. Haar ogen glinsteren ondeugend als ze zegt: ‘Van allebei een beetje.’
Een diva zonder diva-gedrag maar met schelmenstreken de grootste Zwarte schrijver van de Nederlandse Literatuur – oops, Zwart mag ik niet zeggen. Dat kan haar irriteren. Zij noemt zich Surinaams, dus de grootste Surinaamse schrijver binnen de Nederlandse Literatuur. Ze signeert mijn exemplaar van haar debuut en als ze zegt dat ze zo van Toni hield, geef ik haar een De Kleine Morrison. Ze vertelt liefdevolle dingen over Toni, zonder op te scheppen dat ze haar van dichtbij heeft gekend. En vraagt me dan bescheiden of ik ‘ook’ (de verlegen kant van de grote Roemer schemert door in dat aftastende ‘ook’) een exemplaar wil van haar meest recente boek DealersDochter. ‘Ja tuurlijk wil ik dat!’ En zodoende ruilen we boeken.
En nee, geeft ze toe als we praten over Toni Morrison en over wat ze over de Afrikanen zei, ze is – net als Toni Morrison – nog nooit in Afrika geweest. ‘Zij hebben ons in een boot weggestuurd, ze verkochten ons.’ – ja dus, die geïnternaliseerde en gecompliceerde pijn…

Ik mag haar. En ik besef dat ik ergens op haar lijk – qua directheid dan – maar ik ben meer een people-pleaser – nog steeds. En over hoe enneagram 8, provoceert en confronteert als middel van verbinding…
Als ik iets later het gebouw verlaat en met de Afrikaanse schrijvers naar het hotel loop, dagdroom ik over The Flying Africans en de mogelijkheid van een groepsreis. Enkele Zwarte grootheden zoals Remy Jungermann, Patricia Kaersenhout, Glenn Helberg e.a. sparden er ooit over, samen met mij: het zou toch fantastisch zijn om een keer met zijn allen samen naar Afrika te gaan…
Het zou lastig kunnen zijn, ja, er ontstaan vast discussies en conflicten. Maar het zou wel healing kunnen zijn…