DE AAH EN DE AU …

De afgelopen week heb ik veel nagedacht over dit onderwerp. Een onderwerp waar ik al jaren – half – over schrijf, nadenk, wik en weeg. Half omdat het zo ingewikkeld is.
Het luistert nauw. Want juist appreciatie en waardering leiden naar verbinding.
En verbinding is precies wat de wereld nodig heeft. – Gelukkig Nieuwjaar…

Mijn onderzoeksvraag is waar appreciation (waardering) omslaat in appropriation (toe-eigening) en waar ligt het probleem?

1e PROBLEEM :  ER GEEN PROBLEEM IN HOEVEN TE ZIEN
Als je deel uitmaakt van het dominante narratief en gewend bent jezelf te kunnen herkennen in geschiedenisboeken, films, boeken, liedjes… in cultureel in het algemeen dus, hoef je – weet ik – je niet met deze vraag bezig te houden. Je ziet jezelf altijd en overal terug in het narratief. Dus als een ander (ongeacht zijn/haar/hun gender, ras of klasse) zich uit door middel van een kunstvorm die jou eigen is, dan hoef je daar eigenlijk je nooit druk om te maken. Je kan (als je dat wil) dat gewoon opvatten als een vorm van waardering. Appreciation dus.
Ik weet zeker dat er mensen zijn die nu lezen voor wie dit opgaat.
Mensen die er geen probleem in zijn als  witte mensen hun gezicht zwart verven (bvb. Blackface), zich tooien met symbolen die cultureel bepaald zijn (zie bvb. inheems-Amerikaanse hoofdtooien), Afrikaanse diaspora-muziek die voornamelijk door een witte meerderheid wordt gespeeld/gedanst (zie bvb batucada’s (drumbands))

2e PROBLEEM :  ALS JE MEENT DAT IETS VAN JOU IS, DAN HET PROBLEEM PLOTS WEL ZIEN…

Helder voorbeeld is de tumult, weerstand en woede die ontstond toen Beyoncé haar album Cowboy Carter maakte én ermee optrad tijdens de Superbowl halftime show, Kerstdag 2024.

Eerder, vlak na het verschijnen van Cowboy Carter kreeg Bey al het verwijt van country-artiest Morgan Wallen dat zij “zijn” country muziek toegeëigend had. ‘Real Country Music is three chords and the truth. Don’t get it wrong. Don’t appropriate it.‘, schreef Wallen, refererend naar Harlan Howard, songwriter van duizenden countrysongs. Maar misschien had Morgan Wallen zich toch iets meer moeten verdiepen in de oorsprong van countrymuziek. Had hij dat gedaan, dan had hij geweten dat Mrs. Carter niets anders deed dan storytelling through music whilst telling American history.  And yes: reclaiming her space in that narratieve that is also hers, too. Die hele plaat én de Superbowl-show verdienen eigenlijk een aparte post, al kijk ik zelf vooral uit naar een essay/analyse van Beyonce-expert Munganyende, die dat als geen ander kan. Voor nu terug naar appropriation.
Om het kort te stellen: countrycultuur en cowboys zijn niet enkel wit.
Dat lijkt misschien zo door het narratief. Maar het is natuurlijk de omgekeerde wereld dat wanneer Beyoncé haar publiek (en de hele wereld) laat zien dat country niet louter wit is én Black culture niet enkel urban, dit door de gehele witte ignorant countrywereld én de country Awards volledig ontkend wordt… Sterker nog: dat haar toe-eigening verweten wordt van erfgoed dat net zo goed van haar is… (WTF)

Op Mallorca zag ik dit de afgelopen jaren vaak gebeuren in conservatieve dorpen als Montuiri, Pollensa, Montuiri en Algaida wanneer jonge vrouwen het recht opeisten om te dansen als Cossier. – een tot dan uitsluitend door mannen uitgevoerde vruchtbaarheidsdans die notabene vrouwelijkheid eert… Alhoewel hier vooral genderrollen en sekse een rol spelen is het net als in het geval van witheid versus Zwartheid bij Beyoncé bijzonder om te vergelijken hoe in allebei de verhalen de toe-eigener de uiteindelijke vorm schaamteloos claimt.

Dat de country-awards en het radiostation die weigeren ‘Cowboy Carter’ als country te herkennen dit bewust en kwaadschiks doen lijkt me helder.  Maar soms was ik er ook getuige van dat toe-eigening geschiedt zonder enige blijk van bewustzijn…
Mijn stelregel was altijd: ‘NOTHING ABOUT US, WITHOUT US’ en/of “When it’s about us, it must include us’. Maar die gaat ook niet altijd op…

3e PROBLEEM:  HET PROBLEEM VAN JE EIGEN AANWEZIGHEID VOELEN EN ZIEN

Als schrijver/denker onderzoek ik en verdiep ik me in drummuziek als vorm van weerstand in de Afrikaanse diaspora.
Op Mallorca ben ik sinds vorig jaar lid van een zogeheten batucada (Braziliaanse drumband) die in heel Spanje opvallend  populair zijn en heel veel aanhang hebben.
De aanhang is voornamelijk wit, vaak Spaans, soms Braziliaans en afkomstig uit andere Latijns-Amerikaanse landen. Heel af en toe zie je een andere Zwarte of Bruine mens.
Wat mij expliciet aanspreekt, behalve de muziek en het trommelen zelf dat ik als diep healing beschouw,  is dat de batucada’s tijdens alle betogingen en demonstraties altijd ook present zijn hier.
Maar waar ik steeds meer mee worstel is dat de waardering en de beoefening van de muziek vaak niet inclusief plaats vindt. En laatst op het Batucada-kerstfeest, toen de hele drumband vol enthousiasme ‘Mam Africa’ van Chica Cesar stond te drummen en te zingen… Toen ik als enige Zwarte vrouw, als enige persoon met directe roots in Afrika, vanaf de zijkant stond toe te kijken, bekroop me een zeer ongemakkelijk, very awkward gevoel,  waarvan ik wist dat ik het niet aan die mensen mondeling uitgelegd zou krijgen.
Ik besefte meer dan ooit (en geloof me, ik heb dit heb dit vaker meegemaakt…) Maar ik voelde meer dan eerder ooit, dat mijn aanwezigheid niet maakte dat die witte drumband en hun performance plots inclusief was…

Let wel: het is niet zo dat ik zeg dat die mensen zo’n lied niet mogen zingen of spelen.
Dat Paul Mc Cartney Blackbird schreef als reactie op de ontzegging van de rechten van de zes meisjes van Little Rock Nine is een voorbeeld van hoe belangrijk het is dat ook witte mensen een deel van de strijd toe-eigenen. (Inderdaad: dat dus… ook de strijd en niet enkel de Joy after) en dat Beyoncé dat lied dan 6o jaar later een nieuw leven geeft, samen met de Zwarte countryzangeressen Tanner Adell, Brittney Spencer, Tierra Kennedy en Reyna Roberts.. dat is verbinding van de hoogste graad.
Wel hoop ik dat er tegelijk ook meer bewustzijn ontstaat van hoe normaal het wordt gevonden dat witte mensen Zwarte muziek spelen en  Zwarte rituelen toe-eigenen, maar als Zwarte mensen met een zogenaamd witte kunstvorm, is er geen draagvlak.
Bij de Country Awards zelfs niet als je Beyoncé heet. WOW.

Ik ben die avond van het feest vrijwel meteen na die Mama Africa performance in allerijl vertrokken en met de drie personen uit mijn vriendenkring op Mallorca  die enigszins ingevoerd zijn in dit thema, kon ik het hebben over de AAH en de AU hiervan. Dat hielp enigszins. Heb besloten op zoek te gaan naar een andere Batucada – beetje au wel… –  die de eigen approach en privileges in ieder geval deels kan zien.

Maar denken doe ik schrijvend.
En deze eerste blog van 2025, op Nieuwjaarsdag, is daar de eerste ruwe weergave van.