Over Woke (van binnenuit): Hoe taal een schuilplek kan zijn… (deel 1)

Toen ik in 2020 mijn boek Echo schreef dat in 2021 verscheen, vond ik een schuilplek in het woord Woke.
Het was een paraplu waaronder gelijkgestemden en ik elkaar vonden omdat we onder de tientallen andere paraplu’s niet pasten. Anno nu is woke een woord geworden dat ik vermijd.
Waarom is dat?
Omdat ‘woke’ gekaapt is door witheid. Door rechts, door centrum-rechts, door extreem-rechts.
En nu in antwoord op hen ook door linkse denkers…
Het woord is een smerig vaatdoekje geworden dat stinkt. Het is door bijna iedereen met de voeten getreden en gebruikt voor de eigen retoriek, het preken voor de eigen parochie of in het beste geval ook als tegenpamflet.
Zo’n vaatdoekje moet in de kookwas. Maar als ik eerlijk ben garandeert dat niet dat ik het hergebruiken zal.
Er zit een vieze herinnering aan vast. Zoals dat afschuwelijke debat op de VRT waarin mijn kompaan in de letteren en activisme Dalilla Hermans op de nationale televisie werd verbrijzeld voor de politieke agenda van een Vlaamse politicus met gevaarlijke ambities. – Het woord kompaan gebruik ik – vertaald vanuit het Spaanse compañero – omdat het voor mij een woord is dat voor mij precies duidt wat ik voel bij gelijkgestemden.

Taal emancipeert. En ook als dat tijdelijk is – zoals woke dat voor mij was – dient het zijn doel.
Maar dat het nu gekaapt is en hoe dat gedaan wordt verdient een denkoefening (en wellicht enkele korte blogs).
Om te beginnen kaap ik de titel ‘Over Woke’ terug, zonder al te veel woorden te wijden aan het boek ‘Over Woke’ van die Vlaamse politicus uit ‘mijn’ Mortsel, met wie ik ook een geboortejaar en een school deel. Zijn naam noemen vind ik mijn speeksel, lippen, mondholte en keel niet waard.
Ik besef terwijl ik het opschrijf dat ik dat kapen ook al eerder deed – toen ik nog niet zoveel bewust wist over het kapen van taal… – met de titel mijn debuutfilm ‘Eigen Volk’.

Voor wie De Kleine Morrison niet las: de fenomenale Nobel speech van Toni Morrison duidt precies waarom taal zo belangrijk is als emancipatoir instrument. Je kan het hier
lezen en beluisteren in het Engels. In het boek De Kleine Morrison vertaalde ik de zeer verdichte Engelse tekst met hulp van Nisrine Mbarki en Rosa Schogt in het Nederlands.
Voor mij duidt deze tekst geheel hoe taal emanciperen kan.